Lokata czy konto oszczędnościowe – czym są i co się bardziej opłaca?

Lokata i konto oszczędnościowe to typowe produkty bankowe dla oszczędzających. Lokata zwykle jest wyżej oprocentowana, lecz mniej elastyczna. Z konta oszczędnościowego można bowiem wypłacić pieniądze w każdej chwili, nie tracąc wypracowanych odsetek.

Lokata bankowa

Lokata to produkt oszczędnościowy polegający na tym, że wpłacasz wybraną kwotę na z góry określony termin, a bank po upływie tego terminu wypłaci Ci należne odsetki.

Czas trwania lokaty to zazwyczaj 1, 3, 6 lub 12 miesięcy, rzadko spotykane są lokaty na dłuższy termin. Charakterystyczną cechą lokaty jest jednak to, że nie możesz swobodnie wycofać środków przed upływem terminu, np. jeśli okaże się, że potrzebujesz skorzystać ze swoich oszczędności.

Zazwyczaj wycofanie środków oznacza utratę wypracowanych odsetek lub konieczność zapłacenia niewielkiej prowizji.

Minimalną kwotą, jaką można zdeponować na lokacie, jest najczęściej 1000 zł. Zdarzają się jednak banki, które umożliwiają oszczędzanie w ten sposób już od 500 zł. Maksymalna kwota często nie jest wyznaczona, choć w przypadku promocyjnych lokat jest ograniczona np. do kwoty rzędu 20.000 lub 50.000 zł.

Oprocentowanie lokaty bankowej

Lokata jest oprocentowania wyżej, niż konto oszczędnościowe właśnie dlatego, że bank ma teoretyczną gwarancję posiadania Twoich pieniędzy przez ten z góry określony czas. I dlatego też, im dłuższy termin lokaty, tym wyższe oprocentowanie.

Nie napiszemy tu jednak, ile wynosi oprocentowanie, ponieważ to się bardzo zmienia. Ogólnie rzecz biorąc, oprocentowanie lokat zależy od wysokości stóp procentowych, ustalanych przez Radę Polityki Pieniężnej. Jest to podstawa do obliczania oprocentowania także kredytów i pożyczek.

Gdy stopy procentowe są niższe jak np. w czasie epidemii COVID-19, oprocentowanie lokat również jest niskie, na przykład zaledwie 0.5% w skali roku. Czyli 10.000 zł ulokowane na 1 rok przyniosłoby zysk równy… 50 zł.

Z drugiej strony, jeśli występuje zjawisko zwiększonej inflacji, jak np. w okresie pisania niniejszego artykułu (wiosna 2022), stopy procentowe są podwyższane. Wtedy oprocentowanie lokat również jest wyższe i może wynosić np. 5% w skali roku. Wspomniane 10.000 zł po roku przyniosłoby zatem już 500 zł zysku.

Oprocentowanie zawsze jest wyrażone w skali roku. Czyli jeśli lokata jest oprocentowania na 4% i trwa 3 miesiące, nie oznacza to że po 3 miesiącach otrzymasz premię w wysokości 4% wpłaconej kwoty.

Tyle można by uzyskać, gdyby lokata trwała pełne 12 miesięcy. Po 3 miesiącach będzie to proporcjonalnie mniej, czyli ok. 1% wpłaconej kwoty, zależnie od sposobu kapitalizacji (czyli jak często obliczane są odsetki – np. co miesiąc czy po zakończeniu trwania lokaty).

Na czym polega konto oszczędnościowe

Konto oszczędnościowe to dużo prostszy sposób oszczędzania, jednak oprocentowanie prawie zawsze jest niższe niż w przypadku lokaty. Konto oszczędnościowe funkcjonuje po prostu jak Twoje drugie konto bankowe, z tym że:

• środki są oprocentowane
• nie ma wymaganej minimalnej kwoty na koncie
• do takiego konta nie wydaje się kart płatniczych
• mogą wystąpić opłaty za wypłaty bezpośrednio z konta oszczędnościowego
• mogą wystąpić opłaty za „nadmiarową” liczbę przelewów z konta oszczędnościowego na zwykłe. Na przykład do dyspozycji możesz mieć tylko jeden taki przelew w miesiącu za darmo, a kolejne mogą być już płatne.

Konto oszczędnościowe jest oprocentowane niżej niż lokata, ponieważ ze zgromadzonymi środkami możesz sobie robić, co chcesz – dopłacać, wypłacać część lub całość itp. Bank nie ma zatem żadnej gwarancji, że cokolwiek tam będzie, więc jest to dla niego mniej opłacalny biznes.

Zakładając konto młodzieżowe, czasami konto oszczędnościowe otrzymujesz z automatu (np. w Banku ING), a czasami trzeba złożyć dodatkowy wniosek. Jednak praktycznie zawsze takie konto jest prowadzone za darmo, co ma sens, bo to Ty masz na nim zarabiać, a nie bank. Zysk banku jest tu taki, że ma do dyspozycji Twoje środki, jednak w odróżnieniu od lokaty nie ma gwarancji, że ich w dowolnej chwili nie wypłacisz, stąd oprocentowanie niższe niż na lokacie.

Programy wspomagające oszczędzanie

Banki bardzo często oferują systemy wspomagania oszczędzania, np.:

• możliwość definiowania swoich celów oszczędnościowych i śledzenie postępów w oszczędzaniu
• odkładanie podczas płacenia (Smart Saver w ING, Autooszczędzanie w PKO BP, Moje cele w mBanku), np.:
  • stałej kwoty przy okazji każdej transakcji,
  • określonego procenta od każdej transakcji,
  • końcówki od zaokrąglonej kwoty transakcji (np. 60 gr w przypadku płatności 9,40 zł),
• bonusy za regularne wpłacanie na konto i powstrzymywanie się od wypłat (Pierwsze Konto Oszczędnościowe w PKO BP)

Zawsze możesz też po prostu ustawić stałe zlecenie ze swojego konta młodzieżowego na konto oszczędnościowe, choćby w wysokości 100 zł.

Oprocentowanie konta oszczędnościowego

Stawka oprocentowania konta oszczędnościowego funkcjonuje tak samo, jak oprocentowanie lokat bankowych i zależy dokładnie od tych samych czynników. Dlatego i tutaj nie ma sensu pisanie o konkretnych stawkach, bo są one po prostu zbyt zmienne. Prawie zawsze jednak:

• oprocentowanie konta oszczędnościowego będzie niższe niż lokaty
• oprocentowanie nalicza się każdego dnia, więc otrzymasz należne odsetki nawet gdy wypłacisz środki po kilku dniach od wpłaty
• w przypadku bardzo niskich stóp procentowych, jak podczas pandemii, oprocentowanie będzie niestety… śmiesznie niskie 😔

Banki często kuszą promocyjnym oprocentowaniem na koncie oszczędnościowym dla nowych klientów. Ma to zachęcać do założenia konta bankowego i wpłaty na konto oszczędnościowe. Musimy jednak podkreślić, że najczęściej promocyjne oprocentowanie jest na krótki okres (np. 3 lub 6 miesięcy) i tylko do pewnej kwoty (np. 10.000 zł lub 20.000 zł). Nie powinien więc być to czynnik decydujący o wyborze tego czy innego konta młodzieżowego. Podwyższone oprocentowanie szybko zniknie, a konto będzie na dobrych kilka lat.

Lokata vs Konto – co wybrać?

Wybierz konto oszczędnościowe, gdy:

• potrzebujesz elastyczności w dostępie do swoich środków,
• nie masz aż tylu oszczędności, by skorzystać z lokaty,
• chcesz regularnie gromadzić oszczędności, np. dopłacać określoną kwotę co miesiąc lub korzystać z programów wspomagających oszczędzanie.

Wybierz lokatę, gdy:

• masz sporo oszczędności, które możesz zamrozić na kilka miesięcy, np. otrzymałeś naraz dużo pieniędzy których nie chcesz póki co wydawać,
• boisz się, że roztrwonisz oszczędności, a jednocześnie nie ma dużego ryzyka, że będziesz potrzebować je wykorzystać w najbliższym czasie.

Podatek od zysków kapitałowych – tzw. podatek Belki

Na koniec jeszcze jedna informacja na ochłodę. W Polsce obowiązuje tzw. podatek od zysków kapitałowych, wprowadzony w 2002 roku, gdy ministrem finansów był prof. Marek Belka (stąd potoczna nazwa „podatek Belki„). Podatek ten należy zapłacić od każdej kwoty zarobionej dzięki wykorzystaniu wyłącznie swojego kapitału – czyli gdy zarabiają Twoje pieniądze. Nieważne czy na giełdzie, czy na koncie oszczędnościowym lub lokacie.

Wysokość tego podatku to 19% i jest on automatycznie potrącany po zakończeniu lokaty, lub w przypadku kont oszczędnościowych na koniec miesiąca, po podliczeniu należnych Ci odsetek. Nie musisz więc nic robić, tylko pamiętać, że faktyczne zyski będą niższe, niż oprocentowanie deklarowane przez bank – i to nie z winy banku.