Kredyt bankowy – Kto może z niego skorzystać? Jakie warunki należy spełnić?
Kredyt to standardowy produkt każdego banku, z którego korzysta wielu Polaków. Tylko w I kwartale 2019 r. polskie banki udzieliły 50 tys. kredytów, których suma wyniosła 13,5 mld zł. Kto może ubiegać się o kredyt i jakie warunki musi spełnić, aby go otrzymać?
Czym właściwie jest kredyt?
Kredyt bardzo często jest mylony z pożyczką. Jednak są to zupełnie różne produkty finansowe. O ile pożyczka może być udzielona nie tylko przez bank, ale też przez inną instytucję finansową (tzw. parabank), o tyle kredyty przyznawane są wyłącznie przez banki.
Kredyt to umowa między kredytobiorcą a bankiem, w ramach której ten drugi udostępnia swojemu klientowi określoną pulę pieniędzy na konkretny cel. Kredytobiorca zobowiązuje się nie tylko wydać pożyczone pieniądze zgodnie ze wskazanym przeznaczeniem, ale również zwrócić je wraz z odsetkami w określonym czasie.
Zasady przyznawania kredytów reguluje Prawo bankowe. Zgodnie z nim umowa kredytowa musi mieć formę pisemną, a jej treść musi wskazywać zarówno kwotę kredytu, jak też jego koszty czy harmonogram spłaty. Poza tym – w zależności od rodzaju zobowiązania – bank wymaga z reguły jego zabezpieczenia.
Kto może skorzystać z kredytu w banku?
Kredyt bankowy jest poważnym zobowiązaniem finansowym. Dlatego też nie może być przyznany osobie, która zbagatelizuje jego spłatę. Aby móc ubiegać się o kredyt, trzeba być pełnoletnim, a część banków wprowadza niekiedy dodatkowe kryterium wiekowe, np. skończone 21 lat. Warunkiem otrzymania kredytu jest bowiem z reguły stabilna sytuacja finansowa kredytobiorcy, a rzadko kiedy świeżo upieczony osiemnastolatek może się taką pochwalić. Kryterium wiekowe eliminuje automatycznie wszystkich tych klientów, którzy nie wykazują zdolności do spłaty zobowiązania ze względu na brak stałego zatrudnienia czy regularnych dochodów. To właśnie te czynniki decydują z reguły o przyznaniu (lub nie) zobowiązania.
Warto jednak w tym miejscu zaznaczyć, że nieprawdą jest, iż z kredytu bankowego mogą korzystać wyłącznie osoby zatrudnione na umowę o pracę. Banki oferują ten produkt również właścicielom firm. Coraz częściej pożyczają też pieniądze pracownikom pracującym w oparciu o umowę-zlecenie, jeśli umowy te są wystarczająco regularne. Zasadniczą kwestią jest bowiem posiadanie regularnych dochodów. Oczywiście szczegółowe warunki dotyczące formy zatrudnienia regulują zasady obowiązujące w poszczególnych bankach.
Stabilna sytuacja życiowa
Wprawdzie wiek, zatrudnienie i dochody wnioskującego o kredyt są jednymi z ważniejszych warunków, jakie musi spełnić potencjalny kredytobiorca, jednak banki wskazują szereg innych kryteriów, na podstawie których udzielają kredytu.
Istotną kwestią wpływającą na decyzję kredytową jest wielkość stałych zobowiązań kredytobiorcy. Starający się o kredyt musi określić wysokość miesięcznych wydatków związanych zarówno z życiem codziennym (tj. opłaty za czynsz i media, wydatki na żywność), jak też z innymi zobowiązaniami jakie posiada (np. inny kredyt lub pożyczka, alimenty). Pozwoli to bankowi określić jaką część pensji klient przeznacza na regularne wydatki, a tym samym czy będzie on dysponował kwotą pozwalającą mu spłacić zaciągnięty kredyt.
W kontekście miesięcznych wydatków banki analizują również liczbę osób pozostających na utrzymaniu potencjalnego kredytobiorcy. Osoba zamężna i posiadająca dzieci z jednej strony traktowana jest jako osoba o ustabilizowanej sytuacji życiowej, z drugiej jednak bank bierze pod uwagę obciążenie finansowe wynikające z posiadania rodziny.
Odpowiednia wysokość dochodów
Aby móc otrzymać kredyt, należy też wykazać odpowiednio wysokie dochody. Co należy przez to rozumieć? Banki zwracają uwagę zarówno na fakt posiadania stałego źródła dochodu, jak też na jego wysokość. Oczywiste jest, że osoba zarabiająca ok. 1500 zł miesięcznie nie będzie w stanie dość szybko spłacić kredytu na kilkaset tysięcy złotych. Wysokość zarobków powinna być adekwatna do kwoty o jaką ubiega się klient banku. Pensja musi być na tyle wysoka, aby kredytobiorca nie tylko mógł zaspokoić codzienne potrzeby swoje i najbliższych, ale również był w stanie regularnie spłacać raty kredytu.
Pozytywna historia kredytowa
Wpływ na decyzję banku o przyznanie kredytu ma również tzw. historia kredytowa. Co to właściwie jest? Historia kredytowa to wykaz wszystkich dotychczasowych zobowiązań osoby ubiegającej się o kredyt wraz z informacją o terminowości ich spłaty. Wbrew pozorom uwzględnione są w niej nie tylko dawne kredyty czy pożyczki, ale również zawarte umowy na abonament (np. telefoniczny, telewizyjny), karty kredytowe czy zakupy na raty.
Poprzez analizę tych danych bank przekonuje się czy wnioskujący o kredyt w terminie regulował swoje zobowiązania, a tym samym czy jest osobą wiarygodną. Skąd bank zdobędzie te wszystkie informacje? Wystarczy, że sprawdzi dane klienta w tzw. biurach informacji gospodarczych. BIG, BIK, KRD i ERIF gromadzą informacje dotyczące opóźnień w spłatach jakichkolwiek zobowiązań.
Dawne zaległości – nawet jeśli zostały już uregulowane – przedstawiają potencjalnego kredytobiorcę w niezbyt pozytywnym świetle.
Pocieszające jest jednak to, że w BIK i ERIF gromadzone są nie tylko dane o przeterminowanych zobowiązaniach, ale również informacje o terminowych spłatach. Oznacza to, że analiza danych z tych baz może pozytywnie wpłynąć na wiarygodność klienta banku. Dlatego, przed zaciągnięciem większego kredytu niektóre osoby kupują coś na raty lub biorą mniejsze kredyty, tak by wyrobić sobie dobrą historię kredytową i mieć większe szanse np. na kredyt hipoteczny.
Właściwe zabezpieczenie
Mimo stabilnej sytuacji kredytobiorcy i jego pozytywnej historii kredytowej, bank może wymagać od swojego klienta dodatkowego zabezpieczenia kredytu. Jego forma zależna jest od rodzaju kredytu, z którego będzie korzystał. W przypadku kredytów mieszkaniowych najczęstszą formą zabezpieczenia jest tzw. hipoteka, czyli przyznanie bankowi praw własności do danej nieruchomości (domu, mieszkania lub działki). W przypadku kredytów gotówkowych, wystarczającą formą zabezpieczenia zobowiązania jest poręczenie osoby wiarygodnej finansowo (tj. posiadającej stałe dochody). W przypadku kredytów gotówkowych na niższe kwoty, bank może w ogóle odstąpić od zabezpieczenia.
Po co tak naprawdę potrzebne jest zabezpieczenie? W sytuacji, kiedy kredytobiorca nie jest w stanie spłacić zaciągniętego kredytu, jego spłata i wszystkie koszty finansowane są właśnie z ustanowionego zabezpieczenia. Oznacza to, że osoba poręczająca kredyt musi liczyć się z ryzykiem, że to ona może zostać obciążona spłatą kredytu, jeśli właściwy kredytobiorca nie ureguluje go w terminie. W przypadku zabezpieczenia zobowiązania hipoteką, w momencie braku spłaty to bank staje się właścicielem nieruchomości. Następnie jest ona sprzedawana, co pozwala pokryć koszty nieuregulowanych należności.
Jakie dokumenty?
Chcąc ubiegać się o kredyt, klient banku musi przedstawić dowód osobisty. Oprócz niego banki bardzo często wymagają potwierdzenia stałego zatrudnienia (umowy o pracę, zaświadczenia o prowadzonej działalności, umów zlecenie) oraz wysokości osiąganych zarobków (zaświadczenia od pracodawcy, wyciągu z konta bankowego, formularza PIT za poprzedni rok). Wymagane jest również zabezpieczenie zobowiązania.
Każdy bank określa odrębnie wykaz dokumentów, które są konieczne do ubiegania się o kredyt. Dlatego też każdy, kto chciałby z niego skorzystać, powinien w pierwszej kolejności zapoznać się z jego regulaminem.
Ostrożność popłaca
Jak widać banki bardzo ostrożnie podchodzą do kwestii udzielania kredytów. Podobne podejście powinny mieć również osoby, które ubiegają się o kredyt. Z tego rodzaju produktów finansowych warto korzystać tylko w sytuacjach koniecznych. Poza tym przed podpisaniem umowy kredytowej trzeba dokładnie zapoznać się z jej warunkami. Wysokość zobowiązania i należnych odsetek, terminarz spłat, jak też wszystkie inne opłaty związane z zaciągniętym kredytem wpływają na całkowity koszt zobowiązania. A kredyt przydatny jest tylko wtedy, gdy można go bez problemów zwrócić.
