Komu Polska jest winna pieniądze, czyli czym jest dług publiczny?

W I kwartale 2019 r. jego poziom sięgnął 1 biliona 5 miliardów złotych. Jeśli tę kwotę przeliczy się na mieszkańców Polski, to każdy z nas ma niemal 28 tys. zł długu. Czym jest właściwie dług publiczny i komu jesteśmy winni te kolosalne pieniądze?

Dług publiczny, czyli kredyty zaciągnięte przez kraj

Najprościej rzecz ujmując: dług publiczny to zadłużenie sektora publicznego kraju wynikające z:

• zaciągniętych przez niego pożyczek i kredytów,
• przeterminowanych zobowiązań finansowych,
• wyemitowanych obligacji,
• innych zadłużeń.

Skąd te pożyczki? Wynikają z faktu, że rząd nie posiada dostatecznego budżetu i jest zmuszony zdobyć dodatkowe źródła finansowania wydatków. Poza tym dług publiczny powiększa również zadłużenie samorządów oraz Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (FUS). W I kwartale 2019 r. zadłużenie poszczególnych podsektorów wynosiło odpowiednio:

• podsektor rządowy – 928,6 mld zł,
• podsektor samorządowy – 76,6 mld zł,
• podsektor FUS – 0,1 mld zł.

I chociaż fakt zadłużenia Polski na tak dużą skalę może przerazić, to pewnym pocieszeniem może być fakt, że każdy kraj posiada większe bądź mniejsze zadłużenie.

Całkowity dług publiczny Polski wynosi
1 005 260 400 000 złotych.

Dług publiczny vs. PKB

Aby ocenić, czy dług publiczny Polski jest rzeczywiście duży, należy go porównać z poziomem Produktu Krajowego Brutto (PKB), który wynosi około 2 bilionów złotych. W 2018 r. stosunek ten wyniósł 48,9%, a w 2019 r. szacowany jest na 47,9%. Oznacza to, że chociaż zadłużenie przekroczyło kwotę biliona złotych, to w porównaniu z PKB ma szansę zmaleć. Taka sytuacja potwierdza, że gospodarka w naszym kraju się rozwija. Co ważne, zgodnie z kryteriami Unii Europejskiej stosunek długu publicznego wobec PKB nie może przekroczyć poziomu 60%.

Polska na tle innych krajów UE

Jak wcześniej wspomniano, nie tylko nasz kraj jest zadłużony. Biorąc pod uwagę długi państw członkowskich Unii Europejskiej, Polska zajmuje 17 lokatę. Poza tym, aż 14 poprzedzających nas Państw posiada dług przekraczający poziom 60% PKB. Niższy poziom zadłużenia od polskich 49% PKB posiada 11 krajów. Najbardziej zadłużeni są Grecy, a najmniej Estończycy.

Komu jesteśmy winni pieniądze?

Nasz kraj jest zadłużony zarówno wobec inwestorów krajowych, jak też zagranicznych. Inwestorzy krajowi to instytucje lub osoby, które wykupiły Obligacje Skarbu Państwa. Są to papiery wartościowe, cechujące się – w przypadku krajów, które nie są zagrożone bankructwem – dość dużym bezpieczeństwem, a co za tym idzie również niskim oprocentowaniem. Emitując obligacje, kraj pożycza zatem pieniądze od swoich obywateli na bieżącą działalność, a później zwraca pożyczkę, odkupując obligacje za odpowiednio wyższą kwotę.

Natomiast w przypadku zadłużenia zagranicznego, Skarb Państwa zaciągnął pożyczki m.in. w następujących krajach:

• USA (28,6 mld zł),
• Japonii (19,8 mld zł),
• Luksemburgu (17,1 mld zł),
• Norwegii (8,5 mld zł),
• Wielkiej Brytanii,
• Niemczech (5 mld zł),
• Irlandii (4,6 mld zł),
• Holandii (3,7 mld zł),
• Austrii (2,5 mld zł),
• Emiratach Arabskich (2,2 mld zł).

Sposobem na spłacenie ww. należności jest spowolnienie, a później zatrzymanie przyrostu długu publicznego. I chociaż wydaje się to abstrakcyjne, to niektórym krajom udało się to zrobić.

Rekordzistą jest Chile, gdzie w latach 1989-1998 dług publiczny został zredukowany z poziomu 46,8% do 12,9% PKB. Tak dobry wynik udało się osiągnąć dzięki redukcji deficytu budżetowego oraz wzrostowi PKB. Miejmy nadzieję, że Polsce też za kilkanaście lat uda się zredukować poziom długu publicznego chociażby o połowę.

Publiczny licznik długu publicznego

W Warszawie, przy Rondzie Dmowskiego, znajduje się cyfrowy licznik długu publicznego Polski, zainstalowany tam przez Fundację Forum Obywatelskiego Rozwoju (FOR). FOR prowadzi również portal na ten temat pod adresem dlugpubliczny.org.pl, na którym można zobaczyć aktualną wysokość długu oraz dowiedzieć się więcej na jego temat.