WIBOR, WIRD, POLONIA, EURIBOR, LIBOR i SARON – jakie są główne wskaźniki referencyjne w Polsce i w Europie?
W 2022 roku rozgorzała w Polsce dyskusja na temat zastąpienia wskaźnika WIBOR, determinującego oprocentowanie większości kredytów, bardziej przyjaznym dla kredytobiorców wskaźnikiem referencyjnym, np. stawką POLONIA. Wszystko to ma związek z dynamicznymi podwyżkami stóp procentowych, a co za tym idzie, wzrostem rat kredytów. Ale co to za wskaźniki i co jest nie tak z tym WIBOR-em?
WIBOR ang. Warsaw Interbank Offered Rate
Czym jest WIBOR? To wskaźnik referencyjny stopy procentowej odzwierciedlający odsetki, po jakiej banki mogłyby składać w innych bankach środki pieniężne (depozyty) na określony termin. WIBOR określa więc, ile bank może zarobić na lokacie w innym banku, począwszy od najkrótszych depozytów (1-dniowych) do 12-miesięcznych.
Mówiąc w bardziej zrozumiały sposób, WIBOR pokazuje, jakie odsetki są w stanie zaoferować banki, za ulokowanie u nich pieniędzy przez inne banki. Instytucje finansowe również pożyczają od siebie pieniądze oraz przekazują nadwyżki na oprocentowane depozyty, tak jak ludzie zaciągają kredyty i zakładają lokaty. Na rynku międzybankowym w grę wchodzą oczywiście ogromne kwoty, nieporównywalne do tych, jakimi obracają osoby prywatne.
Dla ogółu społeczeństwa jest to o tyle istotne, że o WIBOR oparte jest oprocentowanie kredytów hipotecznych. Jest on wyliczany dla 1, 3, 6 i 12 miesięcy. Wszystkie szczegóły na ten temat znajdziesz w naszym artykule WIBOR – co to za wskaźnik i dlaczego jest tak ważny?
Od wartości WIBOR-u ciągle jeszcze zależą koszty pożyczek i kredytów, a sam wskaźnik trafił na czołówki serwisów informacyjnych w negatywnym kontekście. Krytycy wskazują, że bazuje on na deklarowanym przez banki poziomie oprocentowania, jakie mogą zaoferować, przyjmując depozyt od innych banków, a nie na oprocentowaniu realnie zawieranych transakcji.
W rzeczywistości faktycznie zawierane transakcje, na których opierają się inne, opisane niżej wskaźniki, przyjmują znacznie niższe wartości. Dlatego też kwestią czasu jest zastąpienie WIBOR-u w ustalaniu oprocentowania kredytów hipotecznych bardziej przyjaznym dla kredytobiorców wskaźnikiem.
WIRD Warszawski Indeks Rynku Depozytowego
WIRD, czyli Warszawski Indeks Rynku Depozytowego to indeks transakcyjny opracowywany na podstawie transakcji depozytowych zawieranych przez instytucje finansowe z dużymi przedsiębiorstwami.
Co to znaczy? Jest to po prostu oprocentowanie realnie zawartych (a nie deklarowanych) transakcji overnight, czyli depozytów na jeden dzień (oznaczanych symbolem O/N) przyjmowanych od przedsiębiorstw.
WIRD jest jednym z kandydatów do zastąpienia WIBOR-u, ponieważ przyjmuje niższe wartości od niego – byłoby to korzystne dla kredytobiorców spłacających raty zobowiązań. Opracowuje go, podobnie jak WIBOR, spółka GPW Benchmark.
W połowie 2022 roku odbywają się publiczne konsultacje nad jego przydatnością w celu zastąpienia WIBOR-u w ustalaniu oprocentowania kredytów. Marek Dietl, prezes zarządu Giełdy Papierów Wartościowych, do której należy spółka GPW Benchmark, w rozmowie z Dziennikiem Gazetą Prawną stwierdził, że zastosowanie WIRD-u w ustalaniu oprocentowania kredytów obniżyłoby ich oprocentowanie o ok. 1,5 do 2 punktów procentowych.
Stawka POLONIA ang. Polish Overnight Interest Average
Stawka Referencyjna POLONIA wyznaczana jest jako średnie oprocentowanie depozytów międzybankowych zawartych na termin O/N, czyli na jeden dzień. Jak czytamy na stronie NBP: „Uczestnicy Fixingu Stawki Referencyjnej POLONIA, mają obowiązek przesłania do NBP do godziny 16:45 informacji na temat złożonych oraz przyjętych przez nie w danym dniu roboczym niezabezpieczonych depozytów międzybankowych o terminie O/N. Stawka Referencyjna POLONIA jest publikowana w serwisie informacyjnym NBP w tym samym dniu roboczym około godziny 17:00”.
Mówiąc prostszym językiem, to średnia oprocentowania środków, które banki deponują w innych bankach na lokaty overnight, czyli na jeden dzień. Wsłuchując się w głosy ekspertów z rynku finansowego, można zaryzykować stwierdzenie, że zastąpienie WIBOR-u stawką POLONIA jest mało realne, ze względu na szereg ograniczeń, które się z tym wiążą (m.in. niska płynność, wyłącznie międzybankowy charakter). Użycie stawki POLONIA jako wskaźnika referencyjnego dla kredytów byłoby rezerwowym, tymczasowym rozwiązaniem.
Europejskie wskaźniki referencyjne
EURIBOR ang. Euro Interbank Offer Rate
EURIBOR to referencyjna wysokość oprocentowania pożyczek i depozytów na rynku międzybankowym w strefie euro. Jest to więc analogiczny wskaźnik do polskiego WIBOR-u, z tą różnicą, że dotyczy krajów, które przyjęły euro. Jego administratorem jest The European Money Markets Institute (EMMI). EURIBOR jest wskaźnikiem referencyjnym oprocentowania kredytów zaciąganych w euro. Jest obliczany dla następujących okresów: tydzień, miesiąc, dwa, trzy miesiące oraz 1 rok. Jego wartość można sprawdzać na stronie EMMI.
LIBOR ang. London Interbank Offered Rate
LIBOR to referencyjna wysokość oprocentowania depozytów i kredytów międzybankowych, wyznaczana dla pięciu walut (USD, GBP, EUR, CHF oraz JPY). Jednak z końcem 2021 roku zaprzestano opracowywania i publikowania tego wskaźnika. Stało się tak w związku z manipulacjami przy jego wyliczaniu, wykrytymi przez brytyjski organ nadzoru finansowego.
Jest to szczególnie istotne dla kredytów we frankach szwajcarskich – ponieważ do tej pory LIBOR był dla nich stopą referencyjną. Obecnie rolę tę przejął SARON.
SARON ang. Swiss Average Rate Overnight
SARON to wskaźnik referencyjny stopy procentowej dla franka szwajcarskiego, który odzwierciedla odsetki jednodniowych depozytów (overnight) na rynku finansowym. Jest administrowany przez spółkę SIX Swiss Exchange, wywodzącą się ze Szwajcarii.
Komisja Europejska podjęła decyzję o przyjęciu SARON-u (od początku 2022 r.) jako wskaźnika referencyjnego dla umów kredytowych zawartych w UE, które zawierały odniesienie do LIBOR CHF – mówiąc prościej, SARON zastąpił LIBOR w ustalaniu oprocentowania we frankach szwajcarskich, również w Polsce. Wprowadzenie nowego wskaźnika nie wymagało od kredytobiorców podejmowania żadnych dodatkowych czynności; nie było potrzebne również podpisywanie aneksu do umowy o kredyt.
Wskaźniki referencyjne to skomplikowane zagadnienie, które z reguły opisywane jest specjalistycznym, finansowym językiem, zrozumiałym dla nielicznych. Trudno oczekiwać, że młody człowiek będzie znał szczegóły ich konstrukcji i wyliczania, ale z pewnością warto wiedzieć, że są kluczowym aspektem oprocentowania kredytów hipotecznych, że zależą od wartości stóp procentowych oraz odzwierciedlają oprocentowanie lokat, na których banki deponują pieniądze. Ta wiedza będzie odpowiednia jako pierwszy krok w zgłębianiu tajników WIBOR-u, EURIBOR-u czy SARON-u.
